Blog

Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności. Kiedy można się o nie starać?

Wyrok skazujący na karę pozbawienia wolności. Wezwanie do stawienia się w zakładzie karnym. A tymczasem tyle niezamkniętych spraw. Praca, choroba, dzieci, seniorzy wymagający opieki… Jak sobie z tym poradzić? Czy można przesunąć w czasie odbywanie kary?

Tak. Można. Ale tylko w określonych sytuacjach i tylko przez pewien czas.

O odroczeniu decyduje ten sam sąd, który wydał wyrok skazujący w pierwszej instancji i to do tego sądu trzeba złożyć wniosek. W imieniu skazanego wniosek o odroczenie wykonania kary może wnieść także adwokat.

W większości przypadków odroczenie jest jedynie uprawnieniem sądu, a decyzja w tym zakresie jest pozostawiona uznaniu sędziego. Są jednak też sytuacje, kiedy sąd nie ma wyboru i jest zobligowany do odroczenia wykonania kary.

Kiedy sąd musi odroczyć wykonanie kary?

Odroczenie wykonania kary musi mieć miejsce w przypadku, gdy osoba skazana:

  • jest chora psychicznie;
  • cierpi na inną ciężką chorobę, czyli jest w stanie, w którym umieszczenie jej w zakładzie karnym może zagrażać jej życiu lub spowodować dla jej zdrowia poważne niebezpieczeństwo.

Dla ustalenia, czy skazany jest chory i czy ta choroba uniemożliwia osadzenie go w jednostce penitencjarnej, niezbędna jest opinia biegłego lekarza odpowiedniej specjalności. Tylko specjalista może bowiem ocenić charakter choroby i zagrożenia z niej wynikające związane z wykonywaniem kary pozbawienia wolności. Więzienna służba zdrowia ma również pewne ograniczone możliwości leczenia, które powinny być uwzględnione przy podejmowaniu decyzji o odroczeniu. Jeżeli jednak okaże się, że w warunkach pozbawienia wolności nie ma możliwości odpowiedniej interwencji medycznej lub zalecony sposób leczenia może być znacznie utrudniony i nie będzie można uniknąć zagrożenia dla życia lub poważnego niebezpieczeństwa dla zdrowia skazanego, wykonanie kary będzie musiało zostać odroczone.

Jak długo może trwać odroczenie z powodu choroby? Przepisy nie określają żadnego maksymalnego okresu odroczenia, wskazując, że następuje ono „do czasu ustania przeszkody”. W rezultacie, odroczenie może trwać wiele lat. Sąd, wydając postanowienie o odroczeniu nie może jednak odroczyć kary bezterminowo i powinien wskazać (zgodnie z opinią lekarza) konkretny okres odroczenia. Nie sposób przecież wykluczyć, że skazany na skutek postępu medycyny, zastosowania nowych metod leczenia czy leków nowej generacji wyzdrowieje albo rozwój więziennej służby zdrowia zapewni mu możliwość leczenia w zakładzie karnym. Konieczne jest zatem weryfikowanie co jakiś czas stanu zdrowia skazanego i możliwości więziennej służby zdrowia.

Kiedy sąd może odroczyć wykonanie kary?

Odroczenie wykonania kary może nastąpić, gdy:

  • natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki;
  • skazana jest w ciąży;
  • osoba skazana samotnie sprawuje opiekę nad dzieckiem, które nie ukończyło 3 roku życia.

Możliwość odroczenia wykonania kary jest przewidziana w wyjątkowych sytuacjach życiowych, kiedy powinność bezzwłocznego wykonania wyroku ustępuje pewnym uniwersalnym wartościom jak rodzicielstwo, rodzina czy prawo do nauki.

Przepisy nie przewidują żadnego katalogu zbyt ciężkich skutków dla skazanego lub jego rodziny, a o tym czy w danym przypadku mamy do czynienia z owymi skutkami decyduje każdorazowo sąd. Odpowiedź na pytanie, czym są ciężkie skutki daje praktyka sądowa, która wykształciła pewne okoliczności dające podstawę do odroczenia. Może to być np.:

  • konieczność zapewnienia rodzinie środków do życia na czas odbywania przez skazanego kary;
  • dokończenie ważnej dla skazanego pracy, np.  potrzeba ukończenia prac polowych, budowy domu, umowy o dzieło;
  • opieka nad chorym czy niedołężnym członkiem rodziny, której nie jest w stanie zapewnić żaden inny członek rodziny;
  • staranie skazanego o pozostawienie dzieci pod właściwą opieką;
  • nagłe, niespodziewane wydarzenie losowe wymagające niezwłocznego usunięcia jego skutków;
  • brak możliwości kontynuowania nauki, której koniec jest nieodległy, zdanie ważnych egzaminów kończących cykl nauki;
  • zakończenie kuracji leczniczej;
  • choroba skazanego inna niż ciężka.

Odroczenie wykonania kary z powodu samotnego rodzicielstwa może dotyczyć każdego z rodziców. Trzeba jednak pamiętać, że samotna matka może, na jej życzenie, odbywać karę w zakładzie karnym, przy którym zorganizowano dom dla matki i dziecka, w którym może przebywać dziecko do ukończenia 3 roku życia.

Jak długo może trwać odroczenie z powyższych przyczyn? Jeżeli chodzi o podstawę w postaci zbyt ciężkich skutków dla skazanego lub jego rodziny, maksymalny okres odroczenia to jeden rok. Kobieta ciężarna może liczyć na odroczenie na czas trwania ciąży i połogu, a samotny rodzic do czasu ukończenia przez dziecko 3 roku życia.

Odroczenie. I co dalej?

Po upływie okresów odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności skazany może starać się o warunkowe zawieszenie wykonania kary. Karę odraczaną można zawiesić jednak wyłącznie wówczas, gdy odroczenie trwało co najmniej jeden rok, a wymiar kary pozbawienia wolności, która była odraczana, również nie przekroczył jednego roku.

 

adw. Joanna Kowalska

4 komentarze

  1. Olka - 6 listopada 2020 18:51

    Dzień dobry, mój znajomy dostał bilet do zk. Złożył wniosek o wstrzymanie i odroczenie. Niestety wstrzymanie odrzucono. Czy odroczenie będzie rozpatrywane mimo pobytu w zk? Czy będzie to wtedy przerwa?

    • Joanna Kowalska - 9 listopada 2020 12:19

      Dzień dobry,
      jeżeli Pani znajomy stawi się w zakładzie karnym na wezwanie do odbycia kary pozbawienia wolności, to wówczas wniosek o odroczenie wykonania tej kary będzie bezprzedmiotowy – nie można bowiem odroczyć wykonania kary, która jest już wykonywana. W takiej sytuacji sąd zapewne umorzy postępowanie w przedmiocie odroczenia wykonania kary, a Pani znajomy będzie musiał złożyć wniosek o przerwę w wykonaniu kary do sądu penitencjarnego, który jest właściwy do orzekania w przedmiocie przerwy.

      Jeżeli natomiast Pani znajomy nie stawi się do odbycia kary, to wówczas sąd powinien zarządzić jego doprowadzenie (i obciążyć go kosztami doprowadzenia). Z doświadczenia jednak wiem, że zazwyczaj w takiej sytuacji, sąd – po otrzymaniu informacji z ZK o niestawieniu się na wezwanie do odbycia kary – nie zarządza doprowadzenia, ale rozpoznaje złożony już wcześniej wniosek o odroczenie wykonania kary. Nie jestem w stanie jednak powiedzieć, czy tak też będzie w przypadku Pani znajomego.

  2. Elżbieta - 24 maja 2020 03:55

    Witam serdecznie, mam pytznie . Co mam zrobić 31 go mija rok jak jestem na odroczenie wykonania kary i teraz sad mi nie odroczyl wyszlam na przerwe z powodu zagrożenia ciazy. Mam 9miesięczną coreczke i nie mam komu zostawić pid opieke gdyz sama ja wychowuje . Co mogę jeszcze zrobić.

    • Joanna Kowalska - 25 maja 2020 12:44

      Z Pani pytania nie do końca wynika, czy korzysta Pani obecnie z odroczenia wykonania kary czy też z przerwy w jej odbywaniu – a to są dwie odrębne instytucje. Odroczenie jest wtedy, gdy Pani nie rozpoczęła jeszcze odbywania konkretnej kary, a przerwa wówczas, gdy już Pani rozpoczęła odbywanie tej kary, ale z jakiś powód sąd penitencjarny udzielił Pani przerwy i na jakiś czas opuściła Pani zakład karny.

      W każdym z powyższych przypadków przysługuje Pani zażalenie na postanowienie sądu w ciągu 7 dni od ogłoszenia postanowienia sądu (jeśli była Pani obecna na posiedzeniu, na którym sąd je ogłosił) albo w ciągu 7 dni od dnia doręczenia Pani postanowienia sądu (jeżeli nie była pani obecna na posiedzeniu, na którym zapadło postanowienie). Mam za mało danych, aby stwierdzić, czy termin do wniesienia zażalenia jeszcze biegnie czy już upłynął, a zatem czy może Pani takie zażalenie wnieść.

      Innym rozwiązaniem jest złożenie do sądu penitencjarnego wniosku o udzielenie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego – jeśli oczywiście spełnia Pani wszystkie warunki, np. orzeczona kara nie przekracza 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.